Informacji o małym kościele Św. Doroty na rzymskim Zatybrzu nie znajdziemy w przewodnikach po Wiecznym Mieście. O jego istnieniu dowiedziałam się przez przypadek, gdy usłyszałam opowieść o. Adama o założeniu jego zakonu.
Jakież było moje zdziwienie kiedy weszłam do tego małego kościółka przy ulicy Św. Doroty i zobaczyłam po lewej stronie głównej nawy duży pomnik Matki Boskiej Niepokalanej oraz Św. Maksymiliana Kolbe w jej cieniu. Według zamieszczonej na ścianie tablicy w 1916 roku, przyszły polski święty dwukrotnie odprawił tu Mszę Świętą. Po drugiej stronie nawy wisi podobnej wielkości tablica informująca, że kościół odwiedził w 1991 roku Papież Jan Paweł II.
Wiadomości z wikipedii mówią o kościele niewiele. W XII wieku na miejscu obecnego kościoła Św. Doroty stał kościół średniowieczny wzniesiony w XI wieku i poświęcony papieżowi Św. Sylwestrowi. Od 1445 roku został nazwany kościołem Świętego Sylwestra i Świętej Doroty. W 1475 roku w miejscu starego kościoła zbudowano nowy. W 1738 został oddany pod opiekę Franciszkanów Konwentualnych, którzy przebudowali kościół w drugiej połowie XVIII wieku.
Kościół Św. Doroty i Św. Sylwestra poświęcony jest głównie pamięci męczennicy z Cezarei Kapadockiej (zm. tamże ok. 288-300 r), a jej relikwie znajdują się w ołtarzu kościoła. Dziewica Dorota została skazana na śmierć za czasów prześladowań chrześcijan za panowania cesarza Dioklecjana. Z prowadzonej na śmierć pięknej dziewczyny szydził młody poganin Teofil, który uszczypliwie pytał dlaczego zamiast wyprzeć się wiary w tak młodym wieku wybiera śmierć. „Bo zostanę panną młodą Niebieskiego Pana” odpowiedziała mu dumnie Dorota. „Uwierzyłbym gdybyś przysłała mi stamtąd kwiaty lub owoce” zadrwił Teofil. Po męczeńskiej śmierci Doroty do Teofila przyszedł anioł, który wręczył mu kosz pełen kwiatów i owoców. Młody człowiek dotrzymał słowa i się nawrócił. Podobnie jak Św. Dorota po wielorakich torturach został ścięty mieczem.
Opatrzność Boża zaprowadziła do kościoła Św. Doroty przyszłego założyciela zakonu o. Pijarów, Świętego Józefa Kalasancjusza. Młody, pełen entuzjazmu i sił kapłan hiszpański został w XVI wieku wysłany do Wiecznego Miasta gdzie prowadził działalność apostolsko-charytatywną. Działając w „Doctrina Cristiana” - czyli Bractwie Nauki Chrześcijańskiej nauczał katechizmu w niedziele i święta w różnych kościołach, w tym w kościele św. Doroty na Zatybrzu, najbardziej ubogiej dzielnicy Rzymu.
Kiedy wychodził z kościoła Św. Doroty widział biedne, umorusane buzie dzieci zostawionych na ulicy samym sobie. Ubóstwo w jakim żyły bardzo kontrastowało z bogatymi pałacami i willami w dzielnicach po drugiej stronie Tybru. Dzieci wychowujące się na ulicy były narażone na upadek moralny. Św. Kalasancjusz postawił je ratować poprzez naukę. W jesieni 1597 roku w zakrystii przy kościele św. Doroty rozpoczęła działalność pierwsza w Europie bezpłatna pobożna szkoła powszechna prowadząca codzienne nauczanie czytania, rachunków i katechizmu. Nauka w niej po raz pierwszy była dostępna dla wszystkich dzieci bez względu na pochodzenie czy wyznawaną religię. Kalasancjusz zaczął od nauki kilku dzieci, ale w miarę upływu czasu przybywało ich coraz więcej. Jeden nauczyciel nie wystarczał. Z pomocą pospieszyli dwaj inni przyjaciele z Bractwa Nauki Chrześcijańskiej. Z biegiem czasu powstała sieć szkół, a Duch Święty natchnął Św. Kalasancjusza aby założył zajmujący się nimi zakon pijarów, czyli Zakonu Kleryków Regularnych Ubogich Matki Bożej Szkół Pobożnych.
To niezwykłe, że tak malutki i nieznany kościół związany jest z tyloma świętymi oraz z przyszłym świętym Janem Pawłem II. Przy wyjściu nie można nie zauważyć tablicy z wizerunkiem spozierającej ze ściany młodej dziewczyny z koszem kwiatów i modlitwy do niej.
