Z Magdaleną Matuszczak, psychologiem,

rozmawia   dr Paweł Sokołowski

W dzisiejszych czasach nikt sobie nie wyobraża codziennego funkcjonowania bez telefonu czy smartfona, ale trzeba wiedzieć, jak z nich korzystać, ponieważ w przeciwnym razie może to prowadzić do uzależnienia…

To prawda, dzisiaj telefon pełni zupełnie inną funkcję niż kiedyś. To chyba najbardziej podstawowe urządzenie elektroniczne, bez którego nie potrafimy się już obyć, i to nie tylko młodzież i dzieci. Dzięki Internetowi mobilnemu, który zamieszkał w naszych komórkach, mamy pod ręką dostępny cały świat. Z jednej strony daje to ogromne poczucie niezależności, ale z drugiej jest istotnym zagrożeniem prowadzącym do uzależnienia.

Fonoholizm, czyli uzależnienie od telefonu, to jeden z rodzajów uzależniania behawioralnego. Tak jak w XX w. ludzie uzależniali się głównie od substancji, tak wiek XXI przyniósł falę uzależnień od różnych zachowań: zakupów, jedzenia, dostępu do Internetu, gier, ćwiczeń na siłowni, opalania itd. Każdy nałóg, w tym fonoholizm, można rozpoznać po objawach charakterystycznych dla wszystkich uzależnień.

Jakie są to objawy w przypadku tego uzależnienia?

Po pierwsze, dana czynność (zachowanie) staje się najważniejsza…

Co to oznacza w praktyce?

Na przykład nastolatek będzie starał się poświecić używaniu telefonu jak najwięcej czasu. Będzie z niego korzystał zaraz po przebudzeniu, podczas posiłków, wspólnych spotkań, zakupów, spaceru, w samochodzie, w szkole, a nawet w toalecie czy w wannie.

A gdy spotyka się w z ograniczeniami?

Wówczas reaguje złością, rozdrażnieniem, buntem, a nawet agresją. Dochodzi do niej wówczas, gdy stopień uzależnienia jest zaawansowany.

Drugi objaw polega na tym, że dane zachowanie powoduje zmiany naszego nastroju. Objaw ten można najłatwiej sprawdzić, obserwując swoją córkę czy syna „z przyspawaną komórką do ręki” – czy nastrój dziecka pogarsza się, gdy rodzic wprowadza ograniczenie używania smartfona. Niestabilność nastroju osoby uzależnionej zależy bowiem od korzyści lub ich braku, wynikających z korzystania z telefonu.

Po trzecie, tolerancja dawkowania. Nastolatek – aby ciągle mógł osiągać taki sam stan przyjemności jak na początku – musi zwiększyć dawkę danej czynności. Oznacza to, że początkowa intensywność wykonywania danej czynności przestaje być wystarczająca. Fonoholik wydłuża więc czas korzystania ze smartfona mimo coraz większych szkód związanych z tym zachowaniem, o czym informują go najczęściej najbliżsi. Jego tolerancja zwiększa się.

Czwartym objawem jest zespół odstawienny. Kiedy nałogowa czynność zostaje przerwana lub znacznie ograniczona, wówczas człowiek uzależniony cierpi na szereg dolegliwości. Odczuwa przykre objawy somatyczne i psychiczne: skurcze żołądka, bóle głowy, duszności, bezsenność, pobudzenie psychoruchowe. Ponadto wybucha gwałtowną złością, wywołuje kłótnie rodzinne, często reaguje agresją, która z czasem może przejść w apatię lub depresję.