Palero czeka na właściwą fazę księżyca, po czym razem z pomocnikiem udaje się na cmentarz. Na zawczasu wybrany grób wylewa rum tak, by utworzył on kształt krzyża. Otwiera grób i wyciąga z niego głowę, palce nóg, rąk oraz żebra zmarłego. (...) Zależy mu szczególnie na zdobyciu głowy, w której wnętrzu nadal jeszcze znajduje się mózg.

W XVI wieku na Kubie prawie całkowicie wyniszczono miejscowych Indian. Czarni niewolnicy przywieźli własne wierzenia i tradycje, które przekazywali z pokolenia na pokolenie. W ten sposób dotrwały one do dnia dzisiejszego…

Arará oraz duchy zmarłych

Jedną z religii afrykańskich niewolników na Kubie jest arará (La Regla de Arará), której nazwa pochodzi od miasta Allada w Beninie (Afryka). To z tego bowiem regionu pochodzili niewolnicy, głównie narodowości Fon, Ewe, Popo i Mahi. Do dzisiaj zaznaczają się podziały w tej afrokubańskiej religii według pochodzenia etnicznego: Arará Dajomé (Dahomej), Arará Sabalú (miasto Savalu, północny Benin) i Arará Magino (Mahi). Religię tę dodatkowo wzmogła fala migracji niewolników z Haiti, która miała miejsce pod koniec XVIII wieku po wybuchu powstania na tej wyspie. Haitańczycy przynieśli swoją muzykę i ceremonialne bębny. Dodatkowo w XIX wieku na arara duży wpływ wywarł spirytyzm. Współcześnie na Kubie ulega ona częściowej asymilacji przez santerię (afrokubański kult, pochodzący z tradycji ludu Joruba) i wudu z Haiti, w których ważną rolę odgrywają duchy zmarłych: „opanowują” one wiernych podczas rytuałów opętania. Częścią tych rytuałów jest charakterystyczna rytmiczna muzyka (zwana też arará), wykonywana na perkusji i bębnach, której celem jest wprowadzenie w trans.

Palo i duchy zwłok wydobytych z grobu

Inną afroamerykańską religią na Kubie jest palo (występuje pod nazwami: Las Reglas de Congo, Palo Monte, Palo Mayombe, Brillumba, Kimbisa). Terminem tym określa się kilka blisko ze sobą spokrewnionych afrokubańskich systemów religijno-magicznych, których zwolennicy przy odprawianiu rytuałów posługują się językami z rodziny bantu. „Palo” w języku hiszpańskim oznacza patyk (jako święty przedmiot). Jego wyznawcy nazywani są paleros lub ganguleros. Główne zajęcie każdego z nich stanowi troska o swego prendo, czyli ducha zwłok wydobytych z grobu. Wyznawcy palo łączą się w klany (tzw. rodziny). Palo to system wierzeń przywieziony na Kubę przez niewolników z Konga. Powstał pośród ludu, nazywającego siebie ganga – termin ten stał się z czasem synonimem żelaznego kotła, odgrywającego kluczową rolę w obrzędach, oraz jego zawartości, którą stanowiły głównie ludzkie szczątki. W wierzeniach palo zauważalne są późniejsze wpływy katolickie, np. kult figur, obrazów i symboli chrześcijańskich, reprezentujących jednak bóstwa palo. Od XIX wieku można w nich także zauważyć silne wpływy spirytyzmu. Ważną rolę odgrywa tu kult sił natury i duchów, zwłaszcza bogów Mpungu i najwyższego boga Nzambi. Twierdzi się, że naturalne przedmioty nganga (np. patyki) obdarzone są „mocą duchów”, a święte przedmioty nkisi mają „moc bogów”. Istnieją trzy rodzaje duchów zmarłych: nfuri (wędrujące), Bakalu (przodków) i nfumbe (anonimowe). W panteonie najwyższy bóg występuje w dwóch osobach: jako stworzyciel świata (Nzambi) i Pan Zła (Lungombe). Czci się też m.in. Kobayende (króla umarłych i chorób, występującego pod postacią Łazarza) oraz Mariguanda (strażnika granicy miedzy życiem a śmiercią, występującego pod postacią św. Teresy).